Gluten to białko roślinne występujące w ziarnach zbóż. W ostatnich latach rosnącej świadomości na temat nietolerancji oraz alergii na gluten, istnieje wiele kontrowersji związanych ze spożywaniem go lub całkowitej eliminacji z codziennej diety. Jakie są objawy nietolerancji lub alergii na gluten?
Gluten – charakterystyka
Tak naprawdę mianem glutenu określa się kilka białek pochodzenia roślinnego:
- Hordeina (jęczmień)
Jęczmień jest także źródłem wielu aminokwasów egzogennych czyli takich, które sami musimy dostarczyć organizmowi wraz z pożywieniem aby prawidłowo funkcjonował. Innym ważnym składnikiem diety znajdującym się w ziarnie jęczmienia jest błonnik, który pozytywnie wpływa na perystaltykę jelit oraz zabezpiecza przed nowotworem.
Przykładowe produkty zawierające jęczmień: kasze perłowe, pęczak, piwo
- Awenina (owies)
Owies to bogate źródło witaminy E, magnezu oraz wapnia. Wspomaga perystaltykę jelit (bogate źródło błonnika rozpuszczalnego w wodzie) oraz zabezpiecza przed miażdżycą oraz wchłanianiem nieprawidłowego cholesterolu.
Przykładowe produkty zawierające owies: płatki, otręby, kasza
- Gliadyna i gluteina (pszenica – najbogatsze źródło białka)
Pszenica jest najczęściej spożywanym zbożem i jest bogatym źródłem fosforu, żelaza, potasu, magnezu oraz witamin z grupy B. Co ważne do pszenicy należy również orkisz, który jest bogatszym źródłem glutenu niż pszenica zwyczajna.
Przykładowe produkty zwierające pszenice: kasza manna, kasza kuskus, mąka pszenna, otręby pszenne
- Sekalina (żyto – najuboższe źródło białka)
Żyto – bogate źródło magnezu i żelaza oraz witamin z grupy B. Ziarna żyta również zawierają błonnik, który poprawia pracę jelit.
Przykładowe produkty zwierające żyto: mąka, pieczywo, alkohol
Nietolerancja a alergia na gluten
Nietolerancja glutenu jest jedną z najczęściej diagnozowanych przypadłości dietetycznych wśród dzieci. Należy jednak pamiętać, że dotyka ona także dorosłych, istnieje bowiem błędne przekonanie, że jest to dolegliwość wyłącznie wieku dziecięcego. Trwała nietolerancja glutenu nazywana jest celiakią i ma podłoże genetyczne. Oprócz nietolerancji, organizm może także wykazywać nadwrażliwość w przypadku osób, dla których gluten jest alergenem.
Czym jest nietolerancja glutenu? To wytwarzanie przez organizm przeciwciał skierowanych przeciwko białku – gliadynie, które odpowiadają za powstanie procesu zapalnego i zniszczenie kosmków jelitowych. Powierzchnia jelit ulega zmniejszeniu, a w konsekwencji nie jest w stanie wchłaniać odpowiedniej ilości składników odżywczych z pokarmu. U osoby chorującej na celiakie można zaobserwować:
- wzdęcia i bóle brzucha
- biegunki
- spadek masy ciała
- zmiany skórne
- nieprawidłowy stolec
- depresja/nerwica/schizofrenia
- Hashimoto
- osłabione włosy i paznokcie
- sarkoidoza
- niepłodność
- niskie libido
W przypadku osoby chorej na celiakie nawet niewielka ilość pokarmu zawierającego to białko jest w stanie wywołać silne objawy. Inaczej jest w przypadku osoby, która jest alergikiem – jest to podstawowa różnica między tymi dwoma schorzeniami. U osoby chorej na alergie organizm w odmienny sposób reaguje na gluten (minimalna ilość spożytego glutenu zwykle nie wpływa negatywnie na organizm), bywa nawet, że w miarę upływu czasu uczulenie może ustąpić.
Należy pamiętać, że celiakia to nie wyrok i stosując odpowiednią dietę bezglutenową można zupełnie zapomnieć o objawach tego schorzenia. W przypadku alergii na gluten dieta bywa mniej rygorystyczna i istnieje nadzieja „wyrośnięcia” z uczulenia na ten składnik pokarmu.
